بی خوابی برای همه ما ممکن است هر از گاه اتفاق بیفتد ولی گاهی بی خوابی ها مکرر می شود و به

تدریج کار و زندگی روزانه ما را مختل می کند.

بی خوابی برای همه ما ممکن است هر از گاه اتفاق بیفتد ولی گاهی بی خوابی ها مکرر می شود و به تدریج

کار و زندگی روزانه ما را مختل می کند. در این صورت به فکر چاره باید بود. شاید هم به فکر مصرف داروی خواب

آور بیفتید تا مشکل را حل کنید. بی خوابی شکایت شایعی است که حدود ۳۰ درصد از کل جمعیت را گرفتار

می کند و بسیاری از اوقات ممکن است به هیچ درمانی نیاز نداشته باشد. امروزه در ۸۰ درصد بیماران بی

خواب می توانیم علت اصلی را کاملا تشخیص دهیم. با هم نگاهی می اندازیم به ۸ دلیل شایع بی خوابی…

 1) مواد غذایی و نوشیدنی های خاص: ممکن است برخی غذاها در بی خوابی نقش داشته باشند. احتمالا

وجود «تریپتوفان» در رژیم غذایی برای خواب ضروری است. تریپتوفان نوعی اسید آمینه لازم برای بدن است که

در بعضی مواد پروتئینی از جمله گوشت، لبنیات، و تخم مرغ یافت می شود. وجود تریپتوفان برای ساخته شدن

«سروتونین» الزامی است. در واقع سروتونین نقش عمده را در خواب دارد. سروتونین جزء انتقال دهنده های

عصبی است که عامل انتقال شیمیایی پیام های الکتریکی از یک سلول عصبی به سلول دیگر است. آن رژیم

غذایی که به طور عمده از غلات و به ویژه ذرت تشکیل یافته باشد، از نظر تریپتوفان فقیر است. پس نوع تغذیه

ممکن است گاهی سبب بی خوابی شود. از سوی دیگر، هر نوع نوشیدنی حاوی مواد محرک مغزی نیز می

تواند سبب بی خوابی شود. آشناترین این آشامیدنی ها چای است. مواد دیگری که حاوی «کافئین» باشند، از

جمله قهوه و کاکائو نیز همین وضعیت را پدید می آورند. نیم ساعت پس از نوشیدن چای یا قهوه میزان کافئین

در خون به حداکثر می رسد. این میزان در طول سه تا ده ساعت به نصف تقلیل می یابد. از این رو نوشیدن

چای و قهوه یکی دو ساعت پیش از خواب می تواند سبب بی خوابی شود. در کسی که به مصرف کافئین

عادت ندارد، مقدار نسبتا کمی در حدود ۲۵۰ میلی گرم کافئین، ممکن است حتی موجب بروز نشانه های

مسمومیت با کافئین شود. برای اینکه امکان مقایسه فراهم گردد، باید گفت که یک فنجان قهوه حاوی ۱۵۰

میلی گرم کافئین است و در یک فنجان چای به طور متوسط ۷۵ میلی گرم کافئین وجود دارد. یک لیوان نوشابه

از نوع کولا در حدود پنجاه میلی گرم و یک قطعه کوچک شکلات ۲۵ میلی گرم کافئین دارد. در کودکان نظر به

کوچکی جثه، مقادیر کم کافئین می تواند موجب بی خوابی شود.

 

۲) اضطراب: در یک فرد جوان که از نظر جسمی سالم است، علت اصلی بی خوابی در بیشتر موارد نوعی

اضطراب است. اضطراب ساده و زودگذر پدیده ای است که همه افراد پیش از حضور در جلسه امتحان و یا قبل

از یک دیدار مهم احساس کرده اند. این اضطراب معمولا باعث یک یا چند شب بی خوابی می شود که به صورت

اختلال در به خواب رفتن ظاهر می شود. گاهی بی خوابی ناشی از اضطراب مزمن و پیچیده عصبی (روان

پریشی) است. در این صورت زمینه اختلال ویژه روانی شامل خواب و رویا هم می شود و یا در شب تظاهر می

کند. در این موارد شخص می ترسد که در هنگام خواب اتفاق بدی برایش روی دهد. برخی افراد هستند که به

علت ترس از دیدن کابوس نمی توانند بخوابند. گاهی بی خوابی ممکن است نخستین نشانه آغاز یک بیماری

شدید روانی باشد و برخی از بیماران که چند بار به عود بیماری شدید روانی دچار شده اند، گاهی با شروع

بی خوابی متوجه می شوند که عود دیگری در کار است و خود شخصا با مراجعه به پزشک و از سرگرفتن درمان

از عود بیماری جلوگیری می کنند. گاهی نیز اضطراب مزمن آن چنان موجب تنش و خستگی عضلانی می شود

که شخص به علت احساس درد ماهیچه ها از خواب بر می خیزد.

 

۳) افسردگی: افسردگی در افراد میانسال و مسن می تواند سبب بی خوابی شود. در چنین مواردی علاوه بر

بی خوابی، نشانه های دیگری، همچون بی اشتهایی و کاهش وزن، احساس خستگی همیشگی، نداشتن

نیرو و بی میلی به زندگی مشهود است. در جوانان، افسردگی ممکن است سبب افزایش خواب و اشتها

شود.

 

۴) بیماری های غده تیروئید: پرکاری تیروئید باعث خواب های کوتاه مدت و گسیخته می گردد. اما کم کاری

تیروئید موجب خواب آلودگی زیاد می شود.

 

۵) محل و ساعت خواب: خوابیدن در جای ناآشنا، تغییر دایمی ساعت خواب که از جمله در کار نوبتی ملاحظه

می شود، سر و صدای زیاد در محیط و ناراحت بودن بستر از دلایل بی خوابی است.

 

۶) افزایش سن: با بالا رفتن سن به طور طبیعی، کاهش در زمان خواب و افزایش در دفعات بیداری در طول

شب به وجود می آید. البته در تعداد کمی از افراد با افزایش سن میزان خواب هم بیشتر می شود.

 

۷) اثرات مستقیم داروها: برخی از داروها به طور مستقیم باعث بی خوابی می شوند، از آن جمله به داروهای

محرک اعصاب مانند «آمفتامین» و «کافئین» باید اشاره کرد. یک گروه از داروهای ضدافسردگی تحت عنوان

مهار کننده های آنزیم «منوآمینو آکسیداز» ممکن است سبب بی خوابی شوند. البته پزشک در صورت تجویز

این داروها، زمان مناسب مصرف آنها را ذکر خواهد کرد تا از بی خوابی شبانه جلوگیری شود. الکل در

کشورهای غربی از علل عمده بی خوابی شبانه و خستگی و کسالت پس از برخاستن از خواب می باشد.

 

۸) قطع ناگهانی برخی داروها: قطع ناگهانی برخی داروها که اثر خواب آور دارند، با بی خوابی توام می شود، از

جمله باید به «باربیتورات ها» اشاره کرد. البته در ایران تنها یکی از این گروه داروها به نام فنوباربیتال به کار می

رود که کاربرد ضدتشنجی دارد و داروی بسیار مناسبی نیز هست و به هر حال قطع آن فقط باید طبق توصیه

پزشک انجام گیرد. به دنبال قطع ناگهانی بعضی از آرام بخش های ضعیف مانند دیازپام هم ممکن است برای

چند شب بی خوابی پدید آید. از این رو قطع این داروها باید به تدریج صورت پذیرد.