نکات کلیدی در روانشناسی تربیتی کودک :

والدین محترم، با دقت بخوانید!
روانشناسان بر این باورند که کودک در مراحلی از سنین رشد خود دارای خصوصیتهای ویژه همان مقطع می باشد . با دانستن این خصوصیات سنی ، اگر والدین این ویژگی ها را مشاهده نکردند باید نگران باشند ، نه این که اگر در کودکشان موجود بود گله کنند ! این دوران بر این قرارند : 

1 - از تولد تا دو سالگی : شخصیتی حس گر و علاقه مند به لمس اشیاء می باشد . لذا والدین جز در مواقع خطر نباید مانع شوند . 

2 - دو الی چهار سالگی : درون کودک فقط مشغول عکس برداری از رفتار ها و شخصیت هاست و با آنها شخصیت خود را شروع به ساختن می کند . 

3 - چهار الی هفت سالگی : علاقه شدیدی به ادبیات کودکانه و بازی ها دارد . نیازمند به توجه زیاد و ارتباط کلامی بالاست . تفکری خود محور دارد که با خودخواهی کاملاً متفاوت است (توجه شود !) همه را با خود همراه می سازد و نیاز به تایید دارد ، لذا باید با او همراه بود . نیاز شدیدی به رابطه با هم سن و سالان دارد . قدرت تصویر سازی ذهنی بسیار بالایی دارد ، لذا به داستان علاقه مند است .بر روی موضوعات سخت متمرکز می شود پس مهم است روی بدیها تمرکز کند یا خوبیها . قوانین و قواعد ساده را می فهمد ولی قوانین پیچیده را خیر . بعضی قوانین را به طور ثابت در ذهنش نگاه می دارد ، لذا نباید اشتباهت را برایش توجیه کرد . 

4 - هفت الی یازده سالگی : صاحب مهارتهای گوناگون است و قدرت شکوفایی آنها را دارد به دنبال دلایل منطقی برای قوانین می گردد . 

5 - یازده سالگی به بعد : توان تفکر و

تجزیه تحلیل بالایی دارد ، زمان ظهور استعداد های اصلی اوست ، ادراک اصول اخلاقی را به دست می آورد . 

با فرزندمان چگونه برخورد کنیم ؟

روانشناسان دینی و حتی غربی ، دوران تربیتی فرزند را به سه دوران تقسیم می کنند : 

7 سال اول زندگی : در هفت سال اول والدین باید مانند غلام باشند و فرزندان چون پادشاه . 

7 الی 14 سالگی : در هفت سال دوم والدین پادشاه اند و فرزند غلام . 

14 الی 21 سالگی : در هفت سال سوم والدین پادشاه اند و فرزند وزیر . یعنی نقش مشاور را دارد . 

نکاتی در مورد بازی های کودکانه :

• مهم است بدانیم حداقل زمان بازی با کودک دو ساعت است . در غیر این صورت کودک ارضا نشده و این نیاز در وی به صورت عقده باقی می ماند . پس اگر والدینی کودکشان را به پارک یا محلی برای بازی و تفریح بردند ، تا قبل از این زمان او را محروم نکنند .

• بازی خانه سازی کودک را صاحب اختیار بار می آورد و به او می آموزد که باید ساخت !

• بازی ترکاندن باد کنک برای رفع عقده ها و رهایی از خجالتی بودن مفید است . به کودک می فهماند که بزرگترین چیزها ( مشکلات ) هم به دستان تو می ترکد ! می فهماند که عقده هایت را بترکان .

• خمیر بازی

منعطف بودن را به طور غیر مستقیم به او می آموزد و به او می فهماند لج باز نباش و گاهی هم تو تغییر کن .

• تلفن بازی :

بازی که در آن والدین با استفاده از دو عدد گوشی تلفن با کودکشان تلفنی صحبت می کنند ، این بازی بهترین وصیله برای ارتباطی کردن و آموختن روابط عمومی و رفع خجالتی بودن است .• دروغ ابزار بازی کودکان است ! چون خیال پرداز است و قدرت تصویر سازی بالایی دارد . این عیب کودک نیست . دقت شود ! 

تحسین کودک :

• باید کار یا ویژگی خاص کودک تشویق شود نه کل شخصیت او . نگویید آفرین پسر خوب ، این تشویق به او می فهماند که تو همواره خوبی و هیچ عیبی نداری ! بلکه باید مثلا گفت : آفرین به پسری که مسواک می زند .
• برای رفتار های ویژه اش از تحسین ویژه استفاده کنید .
• هر کار خوبی را جداگانه تشویق کنیم . اگر دو کار خوب انجام داد هر دو را جدا جدا تشویق کنیم .
• هر نوع پیشرفتی را باید تحسین کرد . نمره 12 به 13 تشویق دارد .
• باید دانست که تشویق موثر تر از تنبیه است !
• در تحسین ها از جملات تکراری استفاده نکنیم .
• کودک در همان موقع تشویق باید تشویق شود و در همان موقع تنبیه ، تنبیه .

تنبیه کودک :

• آخرین روش تنبیه ، تنبیه بدنی است ! آن هم فقط توسط پدر . چون اگر از پدر رنجید به سمت مادر می رود ، چون کانون مهر است . ولی اگر از مادر رنجید به کجا خواهد رفت ؟
• تنبیه نباید در مقابل افراد دیگر انجام شود .
• اگر والدین می دانند تنبیه بدنی اثر ندارد ، نباید بزنند . اگر تنبیه بدنی را آخرین راه دانستند ، نباید به صورت او ضربه بزنند . نباید به گونه ای بزنند که سرخ یا کبود شود . نباید با آلتی یا وسیله ای بزنند . اگر کودک بیمار است اصلا نباید تنبیه بدنی شود .
• اولین مرحله تنبیه نگاه بی محبت است . مرحله ی بعد قطع جوایز است . مرحله بعد قطع آن چیزهایی است که او دوست دارد ، مانند : یک کارتون یا یک غذای خوشمزه یا رفتن به خانه خاله و … آن هم ابتدا باید در حد تهدید باشد .

• مرحله بعد تنبیه قهر های چند ساعته است ، چند ساعت نه بیشتر !

نکاتی پراکنده در مسائل کودک :

• به قولهایی که به کودک می دهید کاملا مقید باشید ! چه در تنبیه ، چه در تشویق .
• به دعوا های دو کودک نباید اهمیت ویژه نشان داد . چون آن را مهم تر جلوه می دهد و آنها حساس تر می شوند .
• تا می توانیم اشکالات و عیب های کودک را نبینیم ! اگر قرار شد نبینیم و توجه نشان ندهیم ، هیچ اهمیتی ندهیم چه با نگاه و یا حرکات صورت و … .
• بچه باید بچگی کند ، نه اینکه به کلاس زبان برود ! دقت شود که کلاس های اضافی و تقویتی برای بعد از 11 سالگی است .
• بچه های پیش فعال و اکتیو را باید به کارهای عملی مثل بستن پیچ و مهره و یا باز کردن سرپیچ لامپ و … انداخت .
• اگر فرزندتان برادر یا خوهر کوچکش را می زند ، مسئولیت آنها را به او بده و بری این کار برایش پاداش قائل شو .
• در مراحل تربیت همیشه نباید توقع پاسخ مثبت داشت . کودک در نوسان است .
• هیچ گاه بین کارتون دلخواه کودک ، برنامه را قطع نکن !
• زیاد به کودک دستور نده ، اما گاهی هم او را به کار بینداز .
• کودک باید صاف تلوزیون تماشا کند . صدای تلوزیون کم باشد تا گوشهایش به صداها حساس شود . شاید نیاز بود در عبور از خیابان صدای بوق ها را خوب بشنود تا بیشتر مراقب باشد .
• بازی هایی که ابهت تو را می شکند و برخورد های فیزیکی دارد را با کودک انجام نده . اما بسیار خوش اخلاق باش.
• به صحبت های کودک گوش کن . کودک پر حرف است !
• جدی و با ابهت از کودک چیزی بخواه یا دستور بده .
• کودک حواس پرت است و گاهی هم بی توجه . ابتدا توجهش را جلب کن تا به تو نگاه کند ، بعد با او صحبت کن .
• در بازی های مسابقه ای سعی کن بازنده تو باشی .
• جملات دستوری را نباید پرسشی گفت . مثل : جاتو جمع کردی ؟
• به کودک قرقرو باید بی اعتنایی کرد .
• دو چیز برای بچه آرامش بخش است : صدای آب و صدای جیرجیرک .
• کودک را در مسائل خودش درگیر کنید . مثل : کیفش ، کفشش ، مدرسه اش و … .
• سعی شود صبحانه کودک شامل : شیر گلاب ، عسل ، خامه تزئین شده ، نان جو ، عدسی و آن چیزی که او دوست دارد باشد .
• اگر کودک در خواب راه می رود :

1 - راه های خروج را ببندیم 
2 - از آژیر خطر با حسگر عبور استفاده کنیم 
3- مکان خوابش را عوض کنیم . 

• بازی شغل کودک است !
• برای هر رفتار بد ابتدا یک جایگزین پیدا کن ، بعد او را نهی کن ! اول شکلات را بده ، بعد چاقو را از او بگیر !
• اگر کودک شب ادراری دارد ، روزها قبل از رفتن به دستشویی او را به نگه داشتن چند ثانیه ای تمرین دهیم تا مثانه اش تقویت شود .

جدول تشویق و تنبیه :

می توانید با ساختن یک جدول هفتگی او را تشویق و تنبیه کنید . طبق آنچه که بیان شد . مثلا با هر کار خوب یک آدمک خندان بگیرد وبا هر سه آدمک یک جایزه . با هر سه جایزه یک جایزه ویژه . جایزه ها می تواند یک غذای خوشمزه یا یک هدیه کوچک باشد . برای تنبیه هم می توانید از یک آدمک اخمو استفاده کنید . 

چگونه بفهمیم آرزوی کودک چیست تا آن را به عنوان یک هدیه ویژه قرار دهیم ؟ 

می توان برای فهمیدن بزرگترین آرزوی کودک از روشهای زیر استفاده کرد : 
1- در یک بازی به نام غول چراغ جادو ، شما غول هستید و آرزوی کودکان مهربان را برآورده می کنید . از او می پرسید بگو ببینم آرزویت چیست ؟ با این روش آرزوی او را فهمیده و بعد برای او تهیه می کنید . 
2- از او می پرسید : اگر تو مثلا n تومان پول داشتی چه می خریدی برای خودت ؟ برای بابایی یا مامانی چه؟ و با این روش خواسته او را می فهمی . 

ویژگی های اتاق کودک : کودک باید جدا خوابیدن را از ابتدا بیاموزد . اتاق خواب کودک باید زیبا و تزئین شده باشد ، با هر آنچه که او دوست دارد . از نور های رنگی استفاده شود . به روی کودک نباید پتوهایی با شکل های حیوانات وحشی انداخت .